55

Với hai tấm gương hùng vĩ ấy, tôi quyết định không khiếu nại gì cả. Một phần cũng là vì cái bài đồ án này không chỉ có mình tôi rớt. Hải Lẹo rớt. Quang Tèo rớt. Lũ lười biếng chúng tôi rớt đã đành, đến con Hương gà siêng năng chăm chỉ vậy cũng rớt. Lớp tôi có cỡ một chục đứa đẹp trai xinh gái cùng thi đua rớt thẳng cẳng. Bên A1 và A3 lại có thêm hai chục đứa nữa. Tức là tôi không cô độc. Đó là chưa kể, những thằng may mắn không bị rớt sẽ vẽ phụ chúng tôi. Làm một việc gì mà có bạn có bè cũng vui hơn, mà cũng dễ thành công hơn, xưa nay vẫn thế. Như Bill Gates chẳng hạn, ổng không lập ra cái hãng Microsoft ấy một mình. Larry Page cũng không lập ra Google một mình. Đến như cái thằng Thu Đạm đầu bò đầu bướu cũng lại là cái thằng khôn khéo hơn người, vì rõ ràng làm sao mà nó có thể trèo tót lên mái nhà mà rình nguời ta cho được nếu không có thằng Hưng Beo cõng lên vai cho nó bám vào gờ tường trước? Bên Tây người ta coi trọng khả năng làm việc theo nhóm, bên Mỹ người ta thích diễn trò gang bang rồi quay phim lại đi bán sỉ, bên Nhật người ta nói ba người Nhật là cục vàng mà ba người Việt chỉ như là cục cứt, có lẽ cũng là từ cái nhẽ như thế.

Năm lớp chín tôi ngồi cùng bàn với thằng Dương. Nó là một thằng già hơn tuổi, mặt mày lúc nào cũng có vẻ nghiêm trọng, vả nó lại mọc râu với lông nách trước tiên, nên chúng tôi nhất tề gọi nó là thằng Dương cụ. Ban đầu thì Dương cụ được bầu làm thủ quỹ của lớp nhờ cái vẻ chín chắn hơn người của nó, nhưng mới được nửa học kì thì nó đã lấy tiền quỹ đi chơi trò đua xe Modo hết ráo cả, nên cô chủ nhiệm quyết định thuyên chuyển nó sang làm lớp phó kỉ luật sau khi nghiến răng xuất tiền túi ra mua tre đan rổ dựng cổng chào trong ngày hội Đoàn. Nói một cách công bằng thì với tư cách một thằng lớp phó kỉ luật, Dương cụ rất là ngay thẳng. Nó xin cô cho ngồi bàn cuối, bên cạnh tôi, bất chấp việc bị cận đến bốn độ rưỡi, chỉ để mỗi tiết học lăm lăm cuốn sổ thi đua, rình xem đứa nào nói chuyện trong lớp thì đánh dấu lại đặng cuối tuần đứng lên phê bình bằng thứ giọng Bắc giả lơ lớ, đại để “Tôi không đồng ý với thái độ của bạn,” “Là thiếu niên nhi đồng và tất nhiên cũng là thiếu nhi, chúng ta phải cố gắng học hành để khỏi phụ lòng bố mẹ thầy cô và mái trường,” “Đề nghị bạn Chi Đỡi đừng ngoác mõm ra cười nữa mà hãy nghiêm túc lắng nghe bản kiểm điểm tuần này” vân vân. Dưới sự quản lí mẫn cán và hà khắc của nó, chẳng bao lâu lớp tôi trở thành cái lớp có kỉ luật nhất trường, năm thì mười thuở mới có đứa đi trễ, cúp cua hoặc không đeo huy hiệu. Thầy hiệu phó kỉ luật lấy làm hài lòng lắm, đến mức thầy đã tuyên dương nó trước trường ba tuần liên tục, chính thầy là người khởi xướng cách nói ví von “thẳng như Dương cụ,” và mỗi lần gặp nó thầy đều âu yếm xoa mái đầu xoăn tít mà gọi nó là “Dương cụ của thầy.”

Chỉ có điều thầy không biết rằng cái thằng Dương cụ ngay rất thẳng của thầy ấy, ở trường gương mẫu bao nhiêu thì khi về nhà lại hư hỏng bấy nhiêu, chứ hoàn toàn không phải là thằng Dương cụ ngoan rất ngoãn như thầy nghĩ.

Vốn Dương cụ ở trong một cái xóm phức tạp, bên trái nhà nó là một động điếm ế, bên phải nhà nó là một ổ đề, thế còn đối diện nhà nó lại là nhà mụ Luyến lé. Nếu các bạn chưa đoán ra ngay thì tôi xin bật mí rằng sở dĩ bạn bè thân hữu gần xa nội ngoại của Luyến lé gọi Luyến lé là Luyến lé là tại vì Luyến lé bị lé. Luyến lé năm ấy tầm bốn mươi tuổi, mắt Luyến lé lé một cách rất não nề, tới mức nếu chức năng thị giác của mụ không có vấn đề thì ắt là mụ có khả năng nhìn thấy hẳn một bên lỗ tai. Mặt mụ có sẹo, sau gáy mụ xăm thánh giá, thân hình mụ to béo như hộ pháp, lông tay mụ rậm rì như để cạnh tranh với lông nách và lông mũi, vốn cũng có mật độ và cường độ hơn người. Mụ khởi nghiệp bằng nghề bỏ sữa đậu nành trước cửa nhà mọi người trong phường từ lúc tờ mờ sáng, sau đó nhờ bán được rất nhiều giày da dép nhựa chẳng biết từ đâu ra mà cuối cùng tích cóp được một số vốn liếng nhất định, mở một tiệm internet năm máy dùng modem điện thoại. Khi Dương cụ, dưới sự hướng dẫn tận tình của anh Thu Đạm, tạo được địa chỉ email Yahoo [email protected] (để phân biệt với những thằng Dương cụ giả) và bắt đầu tự gửi cho chính mình cái truyện ngắn lãng mạn tình cảm tuổi mới lớn tên là Ba chị em hàng xóm để nghiên cứu dần dần thì Luyến lé khệ nệ khênh từ đâu về một cái máy đánh bạc. Đó là một cái máy thùng bằng thép tô vẽ rất nhiều hình thù quái gở, chung quanh treo đèn nê ông, trên có ba cái trục quay, một cái khe để nhét xèng, và một cái cần bọc cao su. Bạn mua xèng từ Luyến lé mặt mày vui vẻ, mỗi xèng như vậy là năm trăm đồng, nhét vào lỗ xèng rồi giựt cần. Tiếng nhạc nổi lên rộn rã như xe rác, đèn chớp tắt liên tục hoành tráng đến mức có thể làm Edison chết sùi mép vì tự sướng bốn mươi hai lần trong đêm, rồi ba cái trục bắt đầu quay, ban đầu còn chậm, sau thì nhanh vun vút, đến độ mắt thường không nhìn thấy được. Một hồi đèn tắt, nhạc tắt, trục dừng lại, Edison ngừng tay, nếu bạn được ba trái chanh, ba số bảy hoặc ba con mụ mình người đầu chó sói đít có đuôi thì xèng ở đâu tự nhiên sẽ đổ ra như thác, bạn sẽ cuống quýt lượm xèng rồi đem đến chỗ Luyến lé để đổi tiền, mỗi xèng như vậy là năm trăm đồng, cho dù mặt mày Luyến lé lúc này không còn tỏ ra vui vẻ cho lắm nữa. Chúng tôi gọi đó là trò quay xèng¹. Quay xèng là một trò chơi rất hồi hộp lí thú, lí thú đến mức bác Tư Bề đội trưởng dân phòng cũng lâu lâu tạt vào làm vài ván giữa những giờ đi tuần mệt nhọc, và vì tất nhiên Luyến lé rất yêu thương dân phòng đã hết lòng vì bình yên khu phố nên bác Tư Bề thường được Luyến lé cho chơi miễn phí. Dương cụ cũng thích chơi, nhưng ngặt nỗi Luyến lé không thích Dương cụ bằng bác Tư Bề nên Dương cụ phải chơi nợ, và chỉ sau vài tuần thì nó nợ hẳn hai trăm ngàn. Đối với tụi con nít chúng tôi hồi ấy, năm chục ngàn đã là một khoản tiền khổng lồ không mơ thấy nổi, thằng nào mỗi ngày được bố mẹ cho năm ngàn tiêu vặt đã là thuộc diện nứt đố đổ vách. Thế mà nhà cái thằng Dương cụ lại không phải hạng có của ăn của để gì, thành ra nó phải đi học thêm ba môn cùng một lúc để lừa bố mẹ lấy tiền học phí đi quay xèng gỡ gạc. Khốn nỗi cái trò quay xèng ấy không phải là một trò quay xèng thông thường, vì Luyến lé có thể mở cái thùng ra, bấm bấm chỉnh chỉnh mấy cái nút gì đó, và xác suất trúng xèng sẽ giảm mỗi đợt như thế là năm lần, nên càng cố gỡ thằng Dương cụ lại càng thua. Cuối cùng, tới cái hôm nó nghe lời anh Thu Đạm, hai thằng buộc sợi chỉ vào long đền² giả làm đồng xèng, nhét vào khe, giựt cần chơi rồi lại rút ra, cứ thế luôn luôn, và bị mụ Luyến lé phát hiện nhờ vào sự tinh tường của đôi mắt lé, rồi bị mụ tung cú sút vào bộ hạ dập cả chim, rồi bị mụ cấm cửa và đòi nợ ngay, thì Dương cụ hoàn toàn tuyệt vọng. Đường cùng, nó với Thu Đạm bàn nhau đi trộm xe đạp bán kiếm tiền.

Thế là một buổi tối nọ trời mưa rả rích, hai thằng lén lút chui vào bãi giữ xe của trường cấp ba. Tại đó Thu Đạm lựa một chiếc nhìn có vẻ đắt tiền, rút miếng giẻ lau cùng với viên phấn mang theo mình, chùi số cũ ghi số mới bảy mươi tư, chính là số trên cái thẻ mà bằng một cách nào đó nó đã ăn cắp được. Sau đó nó tỉnh bơ liệng cái thẻ xe xuống bàn và dắt xe ngang qua mũi lão Được bảo vệ đang há mỏ ngủ gà ngủ gật, đường hoàng tiến ra cổng, theo sau là thằng Dương cụ mặt mày tái mét, người run lẩy bẩy, hai chân đi chụm với nhau phần vì sợ, phần vì lạnh, phần lại vì di chứng chim dập. Đi được một đoạn, Thu Đạm quay sang bảo:

“Mi cởi áo ra.”

“Chi rứa anh?” Dương cụ ngơ ngác.

“Mi cứ cởi ra, mi mặc áo tau, tau mặc áo mi, để đánh lạc hướng, chớ ăn chi mà ngu ri?”

“Dạ em hiểu, em cởi liền. Anh thiệt là có tài thao lược, mà làm thơ lại hay nữa, nghe cứ như chim hót” Dương cụ cười xun xoe.

Năm phút sau, khi lão Được và bác Tư Bề đuổi đến nơi, miệng hô hoán bớ làng, thì Thu Đạm đã thượng lên yên xe, cong mông lên đạp mà vọt mất. Nhìn thấy Dương cụ mặc cái áo thun đen có chữ “No One Sees Me Do It – I Want To Talk To My Lawyer” đang lơ láo vừa quỳ lạy vừa xua tay rối rít bên vệ đường, lão Được hét lên một tiếng và búng chân lên trời tung ngay một đòn cắt kéo, trong khi bác Tư Bề thì liệng cây dùi cui từ xa. Hôm ấy phải chật vật lắm Dương cụ mới chạy thoát về đến nhà với cánh mũi gãy vẹo sang một bên, hàm răng thiếu mất hai chiếc so với lệ thường, và thân hình bầm dập. Nhưng hôm sau thì Thu Đạm đã bán chiếc xe được sáu trăm ngàn và chia cho Dương cụ một nửa, vừa đủ để nó quyết toán nợ nần với mụ Luyến lé. Sau phi vụ đầu đời thành công quá sức tưởng tượng ấy, Dương cụ mặc nhiên coi Thu Đạm là người anh hùng của lòng mình, đi đến đâu nó cũng ca ngợi Thu Đạm lên đến tận mây xanh, nó chế ra bài Huyền sử ca một người mang tên Đạm, nó bảo anh Thu là nhà lãnh đạo chiến lược kiệt xuất đời nay, nó bảo nhờ anh Thu nó mới hiểu được thế nào gọi là tinh thần đồng đội, thế còn các bạn là đội viên thiếu niên tiền phong dưới mái trường xã hội chủ nghĩa mà lại đếu biết đoàn kết lại để cùng nhau ta đi lên thì thật đáng phê bình, đề nghị bạn Chi Đỡi đừng có ngoác mõm chó ra cười nữa.

Tiếc là khi qua tuổi dậy thì, con người ta hay thay tâm đổi tính. Dương cụ không phải là ngoại lệ, nhất là sau cái vụ Thu Đạm bị bác Tư Bề nhét chim vào ống bô đến sưng tấy lên và trở thành thằng Cu Đen thì hình tượng anh Thu trong lòng nó hoàn toàn sụp đổ. Thành ra sau đó thì nó đi ăn trộm xe máy một mình, bị bắt một mình và hiện giờ đang ngồi tù một mình.

Nay thì tôi nghĩ, vẽ một cái bài đồ án, xét cho cùng, thật ra cũng như chuyện Thu Đạm với Dương cụ ăn cắp xe đạp thôi, càng nhiều người làm càng dễ thành công. Cũng như câu chuyện bó đũa mà chúng ta đã học thời tiểu học vậy, nếu mọi người ôm lấy nhau và lấy dây chun buộc ngang lưng nhau lại thành một đống thì sẽ trở nên bất khả chiến bại.

Nên chi tôi quyết định không kiện cáo gì cả mà sẽ toàn tâm toàn ý vẽ lại bài đồ án.

Nhưng các bạn có biết một cái nước tên là Cam-bốt hay không? Ấy là nước anh em của ta, thuở xưa cùng rên xiết dưới gót giày đinh của thực dân, nay được giải phóng khỏi ách thực dân rồi thì cùng nghèo mạt rệp như nhau. Duy có điều để vươn lên tầm vóc tối cao của thế giới thì nước ấy không đốn rừng đầu nguồn, cũng không xây dựng nhà máy điện nguyên tử, mà lại tập trung vào hai thứ: khu đền cổ ở Angkor và sòng bạc. Từ năm hai ngàn trở lại đây, khi chúng ta bận tổ chức lễ hội và ngắm rùa bay cùng với pháo bông trên bầu trời đêm huyền diệu thì bên Cam-bốt sòng bạc mọc lên như nấm sau mưa, bên trong có hẳn khách sạn miễn phí, đồ ăn miễn phí, hồ bơi miễn phí, gái đĩ miễn phí, thậm chí đến cái dịch vụ béo bở một cách huyền bí ở ta là giữ xe đạp thì ở sòng bạc Cam-bốt cũng được miễn phí nốt. Về các hình thức cờ bạc thì ngoài cái máy quay xèng cổ điển kiểu Luyến lé ra họ còn có các thể loại dựa trên năm mươi hai quân tú lơ khơ của bọn Tây tư bản như bài cào hai lá, bài cào ba lá, xì dách, tiến lên, phỏm, bài mặt ngầu Texas³, xong rồi họ lại có cả mạt chược, xếp đô-mi-nô, quăng xúc xắc, búng đồng xu, quay bàn roulette vân vân, bất kể gốc gác cội nguồn, trò nào cũng hồi hộp và hấp dẫn. Người Việt Nam hiền hậu lương thiện và trung thực quanh năm suốt tháng chỉ biết bán mặt cho đất bán mông cho trời chúng ta, thỉnh thoảng cũng dậy sớm bắt xe buýt chạy qua đó xoay chơi vài vòng roulette (chính là cái nón tròn trang trí những vằn đen đen đỏ đỏ rất bắt mắt, na ná cái mà anh Long Vũ của ta cách đây mấy năm vẫn hay quay), giống như một cách thư giãn sau những giờ đồng áng mệt nhọc, mặt mày ai nấy căng thẳng hình sự, mồ hôi túa ướt mặt ghế phủ nhung thành những hình số tám sẫm màu, đến khi hết tiền thì về nhà mua xăng tưới đốt nhau để được lên báo Phụ Nữ Thủ Đô. Trong khi đó thì bộ thuế vụ Cam-bốt cử người mặc áo vét-tông đen đeo kính đen, mỗi tháng đến các sòng bạc này để chào và thu thuế, những năm mùa màng thất bát cũng được tàm tạm chừng vài chục triệu đô la Mỹ.

Tại sao tôi kể cho các bạn nghe tất cả những chuyện này? Tại vì đúng lúc chúng tôi biết được điểm đồ án lần một thì trường tôi có kế hoạch đưa thầy cô đi Angkor Wat tham quan một chuyến.

Việc này từ lâu đã thành cái lệ. Cứ mỗi năm trường tôi lại sắp xếp cho giảng viên đi du lịch một lần, gọi là để mở mang tầm mắt, cập nhật tri thức. Tất nhiên những chuyến du lịch này cũng chỉ vòng vòng các nước Đông Nam Á và do bọn công ty du lịch tổ chức, theo kiểu phát mũ trắng có vành đội đầu rồi đứng chàng hảng dựa vào cây cột lấy thế trên xe buýt và bô bô “các anh chị vừa đi ngang qua làng cùi, xin hát tặng anh chị bài nhạc chế Hàn Mặc Tử bị ghẻ ha ha hay nhỉ,” nhưng cũng đủ cho các ông thầy về ngồi vừa sửa bài vừa thao thao bất tuyệt với sinh viên về hệ thống đường sá mịt mù bụi khói ở cái đất lạc hậu Lào cùng với cái thói bạ đâu lạy đấy của bọn rách việc Thái Lan. Ông thầy Tôn chẳng hạn, ổng từng tâm sự với chúng tôi rằng ổng rất thất vọng về cái thiết kế âm học trong chùa chiền Thái Lan, ổng bảo cái sóng âm do bọn sư thầy ở đó gõ mõ tụng kinh nó bay đi muôn phương chứ không tập trung lại một chỗ để tạo nên sự giao thoa, nên chi ổng không hiểu sư thầy nói gì, mặc dù ổng đã luyện cả bộ năm đĩa CD Bước đầu học Phật, mấy cái đĩa CD này giúp con người ta sống thật với bản ngã của mình, không làm những điều trái với lương tâm, cũng không phát âm những lời gian dối. Ông thầy Tư thì đưa ngón giữa tay phải lên mũi hít một hơi dài rồi nhăn mày nhíu mặt lại mà nói rằng các em có biết không, không khí bên Singapore cực kì ô nhiễm, không phải như người ta nói đâu, cái gì mà không được ăn kẹo cao su, tôi ở khách sạn năm sao ăn kẹo thổi bong bóng trét tường hoài có thấy gì đâu, cái tụi tào lao hèn hạ có bao giờ được ở khách sạn năm sao đâu mà nói như biết rồi, ở Singapore người ta sửa đường nhiều nên bụi bặm khắp nơi, nhất là ở những khu vực có khách sạn năm sao như khu tôi ở, vì người ta chạy xe hơi nhiều quá mà lại không có ý thức bảo vệ môi trường, tôi ở khách sạn năm sao bên ấy có một tuần mà như bảy ngày dài dằng dặc đã trôi qua, mỗi lần đi ra đi vào cái khách sạn năm sao là tôi phải nín thở, hôm nay check out khách sạn năm sao về gặp lại các em tôi mới lại được thở không khí trong lành thoải mái. Nói xong ổng lại đưa ngón trỏ tay trái lên hít một hơi nữa, cánh mũi ổng phập phà phập phồng, rồi ổng nhắm mắt lim dim đầy khoái cảm.

Tóm lại thì các thầy cô giáo có kế hoạch đi thưởng ngoạn khu đền Angkor Wat khi chúng tôi biết điểm đồ án lần một. Thể theo cái kế hoạch bất khả xê dịch ấy, cuộc thưởng ngoạn vĩ mô kéo dài từ thứ ba tuần này cho đến thứ ba tuần sau nữa, tức là tổng cộng năm ngày chẵn, theo phép tính trừ mang tính chất cách mạng có thể làm Leonardo da Fibonacci bổ nhào từ trên cầu thang xuống đất của lão thầy Hợi trưởng khoa. Quang Tèo đồ rằng lão dư một ngón tay nên cộng trừ thỉnh thoảng có hơi nhầm lẫn, chuyện này thật giả ra sao tôi không bàn. Nhưng tóm lại thì để các thầy cô được yên lòng trên chặng đường thăm thú đá ong, bậc thang, phù điêu, tượng thần lộn lèo, rêu và cây dương xỉ, những thằng rớt bài lần một chúng tôi có hai ngày cuối tuần để vẽ lại hoàn tất và nộp lên cho các thầy cô chấm.

Ấy quả là một cú đánh trực diện vào cái quyết tâm vẽ lại bài của tôi. Hoặc là một cú lên gối vào hạ bộ. Hoặc là một cú khỏ atemi vào gáy. Chúng tôi lăn ra đất giãy đành đạch, tay ôm gáy, tay lại ôm hạ bộ. Vì không ai có thể hoàn tất một bài đồ án năm tư trong vòng hai ngày. Ngay cả can bài cũng là chuyện bất khả. Hai ngày cho một bài đồ án cỡ giấy A0, thằng lẹ tay nhất cùng lắm cũng chỉ can xong kịp nét kim, còn lại những cây cối trang trí, rồi chữ nghĩa, rồi lại màu mè, có tài thánh cũng không làm nổi. Có thể các thầy cô trong lúc mê say với viễn cảnh du hí thánh địa đã vô tình hay hữu ý mà nâng tầm những thằng sinh viên rớt bài thành thánh thần cả chăng, việc ấy tôi không được rõ lắm. Cái việc duy nhất tôi rõ là, khỏi phải nói, những đứa chẳng may rớt bài lần một tụi tôi nháo nhào như cái chợ. Như ong vỡ tổ.

Như ruồi.

¹. Một số nơi còn gọi đây là trò đánh bát. Tôi không biết tại sao lại gọi vậy, vì ở đây không hề có bát dĩa gì cả. Mặc kệ, xóm tôi cứ đoàn kết và thống nhất gọi là trò quay xèng. ↩

². Trong kĩ thuật, long đền, hay còn gọi là vòng đệm, là chi tiết được làm bằng thép mỏng được đặt giữa đai ốc và chi tiết máy ghép, có tác dụng bảo vệ bề mặt chi tiết máy khỏi bị cào xước khi vặn đai ốc, phân bố đều tải trọng giữa đai ốc và bề mặt chi tiết ghép, đồng thời có tác dụng làm tăng diện tích tiếp xúc giữa đai ốc và bề mặt chi tiết ghép, do đó sẽ làm giảm ứng suất dập xuống. Sách kĩ thuật ghi như thế. Các bạn không hiểu ư? Không sao, tôi cũng đâu có hiểu, tại vì hình như có nhiều cái được đưa vào sách giáo khoa không phải để người ta hiểu. Các bạn chỉ cần biết long đền có hình dạng và chất liệu na ná đồng xèng của Luyến lé, thế là đủ. ↩

³. Tên quốc tế gọi là Texas Hold’em Poker, là một loại bài mà người chơi phải làm cái mặt ngầu thiệt là ngầu để người ta khỏi dòm cái mặt mà đoán bài mình. Nghe đồn tay chơi giỏi nhất thế giới bộ môn này bị bệnh trĩ kinh niên, nhưng tôi không chắc hư thực ra sao. ↩